Choroby sercowo-naczyniowe, takie jak zawał serca, udar mózgu czy niewydolność serca, to najczęstsza przyczyna zgonów na świecie. Często rozwijają się po cichu, przez lata, bez wyraźnych objawów. Dlatego tak ważne jest rozpoznanie i kontrola ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli prawdopodobieństwa wystąpienia poważnego incydentu sercowego w najbliższych latach.

Ryzyko sercowo-naczyniowe to szacunkowa ocena, jak duże jest prawdopodobieństwo zachorowania na choroby serca i naczyń krwionośnych, takie jak:

• zawał serca

• udar mózgu

• niewydolność serca

Ryzyko ocenia się w perspektywie 10 lat, uwzględniając różne czynniki, zarówno modyfikowalne, jak i niemodyfikowalne.

Niemodyfikowalne czynniki ryzyka

Są nimi czynniki niezależne od stylu życia, takie jak:

• Wiek – ryzyko rośnie wraz z wiekiem

• Płeć – mężczyźni są bardziej narażeni, jednak po menopauzie ryzyko u kobiet wzrasta

• Czynniki genetyczne – historia chorób serca w rodzinie

Modyfikowalne czynniki ryzyka

Na wiele czynników ryzyka możemy wpływać poprzez zdrowy styl życia i leczenie:

• Nadciśnienie tętnicze

• Wysoki poziom cholesterolu LDL i niski HDL

• Palenie tytoniu

• Cukrzyca typu 2 i insulinooporność

• Nadwaga i otyłość, szczególnie brzuszna

• Brak aktywności fizycznej

• Zła dieta – bogata w tłuszcze trans, sól i cukier

• Przewlekły stres i brak snu

Ryzyko sercowo-naczyniowe określa kardiolog na podstawie:

• Wieku i płci

• Ciśnienia tętniczego

• Poziom cholesterolu całkowitego i HDL

• Palenia tytoniu

• Współistniejących chorób, np. cukrzycy

Wyniki podaje się jako procentowe prawdopodobieństwo incydentu sercowo-naczyniowego w ciągu 10 lat:

• Niskie (<3%)

• Umiarkowane (3–5%)

• Wysokie (6–10%)

• Bardzo wysokie (>10%)

Znajomość ryzyka sercowo-naczyniowego pozwala:

• Wprowadzić zmiany w stylu życia, które mogą zmniejszyć ryzyko nawet o kilkadziesiąt procent

• Wykryć ukryte czynniki ryzyka, nawet jeśli czujesz się zdrowo

• Dopasować profilaktykę choroby niedokrwiennej serca, np. kontrolować cholesterol i ciśnienie

• Uniknąć poważnych powikłań, takich jak zawał serca czy udar mózgu, które często prowadzą do trwałego inwalidztwa

Dobre wiadomości: większość czynników ryzyka można skutecznie kontrolować. Oto najważniejsze zalecenia:

• Rzuć palenie – już po roku ryzyko zawału znacząco spada

• Zadbaj o dietę – unikaj tłuszczów trans, jedz więcej warzyw, błonnika i ryb

• Ruszaj się regularnie – 30 minut umiarkowanej aktywności dziennie wystarczy

• Lecz nadciśnienie i zaburzenia lipidowe – zgodnie z zaleceniami lekarza

• Dbaj o wagę – nawet 5–10% redukcji masy ciała robi różnicę

• Unikaj przewlekłego stresu i dbaj o sen